- ιλλός
- (5ος αι. μ.Χ.). Βυζαντινός στρατηγός. Καταγόταν από την Ισαυρία της Μικράς Ασίας και στα χρόνια των αυτοκρατόρων Λέοντα A’ (457-474), Λέοντα B’ (474) και Ζήνωνα (474-491) ήταν αρχηγός ισχυρού σώματος μισθοφόρων συμπατριωτών του. Όταν το 476 ο Βασιλίσκος εκθρόνισε τον Ζήνωνα, ο Ί., παρά τους αρχικούς δισταγμούς του, βοήθησε τελικά τον αυτοκράτορα να ανακτήσει τον θρόνο του (477). Χάρη στην ενέργειά του αυτή, απέκτησε μεγάλη δύναμη. Όμως, γι’ αυτό τον λόγο η πεθερά του Ζήνωνα, Βηρίνη, θέλησε να τον διώξει από την αυλή. Όταν δεν το κατόρθωσε, ανέθεσε σε έναν Αλανό στρατιώτη να τον δολοφονήσει. Η απόπειρα δεν πέτυχε και o επίδοξος δολοφόνος συνελήφθη και αποκάλυψε την ενοχή της Βηρίνης, η οποία στη συνέχεια φυλακίστηκε σε φρούριο της Μικράς Ασίας. Έτσι ο Ί. συγκέντρωσε ακόμα μεγαλύτερες εξουσίες. Μετά τη στάση του Μαρκιανού (481), μάλιστα, στην καταστολή της οποίας έπαιξε αποφασιστικό ρόλο, έγινε πανίσχυρος.
Αργότερα, η βασίλισσα Αριάδνη, επειδή o Ί. εμπόδιζε την επιστροφή της μητέρας της, Βηρίνης, από την εξορία, ανέθεσε σε έναν στρατιώτη της ανακτορικής φρουράς να τον δολοφονήσει. Μετά την αποτυχία και αυτής της απόπειρας, o Ί., για να γλιτώσει από ανάλογες μελλοντικές περιπέτειες, ζήτησε και κατάφερε να διοριστεί αρχιστράτηγος της Ανατολής. Στη νέα του θέση είχε συνεργάτες τον δραστήριο στρατηγό Λεόντιο, τον φιλόσοφο Παμπρέπιο και ορισμένους συγκλητικούς της εμπιστοσύνης του. Από την Ισαυρία, αφού προηγουμένως αποφυλάκισε τη Βηρίνη και εξασφάλισε την υποστήριξή της, κήρυξε ανταρσία εναντίον του Ζήνωνα. Όμως, κατά τις πρώτες συγκρούσεις με τον βυζαντινό στρατηγό Ιωάννη Σκύθη, νικήθηκε και υποχρεώθηκε να κλειστεί με τον στρατό του στο κάστρο Παπύριο. Μετά από τετράχρονη πολιορκία, κατά τη διάρκεια της οποίας η Βηρίνη πέθανε και ο Παμπρέπιος αποκεφαλίστηκε ως προδότης, οι στρατιώτες του Ιωάννη κυρίευσαν το κάστρο και συνέλαβαν τον Ί. και τον Λεόντιο (488), τους οποίους αποκεφάλισαν. Με διαταγή του αυτοκράτορα, τα κεφάλια των στασιαστών εκτέθηκαν σε κοινή θέα στο προάστιο Συκιές της Κωνσταντινούπολης. Ο Ι. αναφέρεται και με το όνομα Ιλλούς.
* * *ἰλλός, ὁ (Α)ο αλλήθωρος.[ΕΤΥΜΟΛ. < ἴλλω «στρέφω, γυρίζω» — μαρτυρείται και θηλ. ἰλλίς σε γλώσσα τού Ησύχ. ἰλλίςστρεβλή, διεστραμμένη. Η λ. ἰλλός έχει συγκριτικό βαθμό ἰλλότερος, ενώ από αυτήν σχηματίστηκαν κύρια ον.: Ἰλλεύς, Fίλλων.ΠΑΡ. αρχ. ιλλαίνω, ιλλίζω, ιλλώδης, ιλλώπτω].
Dictionary of Greek. 2013.